Zapytanie posła Marka Wójcika

Zapytanie nr 5305

do ministra spraw wewnętrznych i administracji

w sprawie tzw. ustawy dezubekizacyjnej

Zgłaszający: Marek Wójcik

Data wpływu: 08-10-2017

Szanowny Panie Ministrze,

w dniu 16 grudnia 2016 r. uchwalona została ustawa obniżająca emerytury i renty osobom, które odbywały służbę na rzecz totalitarnego państwa w okresie od 22 lipca 1944 do 31 lipca 1990 roku. Ustawa weszła w życie z dniem 1 stycznia 2017 r., a od 1 października br. rozpoczęto wypłacać obniżone świadczenia emerytalne i rentowe osobom, które zostały objęte ww. ustawą. Zgodnie z uchwalonymi zmianami w ustawie o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin, dodano m.in. art. 13b, w którym znajduje się informacja o cywilnych i wojskowych instytucjach i formacjach, w których praca i służba uznana została za służbę na rzecz totalitarnego państwa. Wskazano również szkoły, których słuchacze i studenci również zostali objęci tzw. ustawą dezubekizacyjną.

W związku z powyższym zwracam się do pana Ministra z następującymi pytaniami:

1) Ile osób pracowało lub służyło w instytucjach i formacjach wskazanych w art. 13b ww. ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy, a którym obecnie wypłacane są świadczenia emerytalne i rentowe (z podziałem na wskazane w ustawie instytucje i formacje)?

2) Ilu osobom, które pracowały lub służyły w instytucjach i formacjach wskazanych w art. 13b ww. ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy, a którym obecnie są wypłacane emerytury i renty obniżono te świadczenia zgodnie z uchwalonymi zmianami (z podziałem na wskazane w ustawie instytucje i formacje)?

3) Ilu słuchaczom lub studentom szkół wskazanych w art. 13b ww. ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy, a którym obecnie są wypłacane emerytury i renty obniżono te świadczenia zgodnie z uchwalonymi zmianami?

4) Ile osób przedstawiło dowody, że przed rokiem 1990, bez wiedzy przełożonych, podjęła współpracę i czynnie wspierała osoby lub organizacje działające na rzecz niepodległości Państwa Polskiego?

5) Ile osób pobierających świadczenia emerytalne i rentowe, w wyniku uchwalonych zmian zostało zweryfikowanych przez Instytut Pamięci Narodowej i jakie podjęto decyzje w stosunku do tych osób?

6) Czy Ministerstwo posiada informację o liczbie osób, które odwołały się do sądów od decyzji obniżających ich świadczenia emerytalne i rentowe?

7) Wobec ilu osób minister spraw wewnętrznych i administracji podjął decyzję o odstąpieniu od obniżenia świadczeń emerytalnych i rentowych?

8) Jakiej wysokości wydatki dotychczas poniosło Ministerstwo w związku z wprowadzeniem w życie uchwalonych zmian?

9) Jakiej wysokości oszczędności przyniosą w tym roku i kolejnych latach zmiany w obniżce świadczeń emerytalnych i rentowych osób, które służyły na rzecz totalitarnego państwa?

10) Czy obecnie w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz podległych jej instytucjach i formacjach pracują lub służą osoby, które pracowały lub służyły w instytucjach i formacjach, które uznane zostały za służbę na rzecz totalitarnego państwa?

Z wyrazami szacunku,

Marek Wójcik

Poseł na Sejm RP

I odpowiedź:

Odpowiedź na zapytanie nr 5305

w sprawie tzw. ustawy dezubekizacyjnej

Odpowiadający: sekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji Jarosław Zieliński

Warszawa, 18-01-2018

Szanowny Panie Marszałku,

odpowiadając na zapytanie numer 5305 Posła na Sejm RP Pana Marka Wójcika w sprawie tzw. ustawy dezubekizacyjnej przedstawiam, co następuje.

Organ emerytalny ponownie ustala wysokość świadczeń stosownie do art. 15c, art. 22a lub art. 24a ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2016 r. poz. 708, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, w oparciu o informację o okresach służby na rzecz totalitarnego państwa, o których mowa w art. 13b ustawy, sporządzoną przez Instytut Pamięci Narodowej – Komisję Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (IPN) na podstawie posiadanych akt osobowych.

W tym miejscu należy zwrócić uwagę na redakcję ust. 4 w art. 13a ustawy. Zgodnie z tym przepisem wspomniana informacja IPN o przebiegu służby, kierowana do Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji (ZER MSWiA), zawiera trzy kategorie danych. Są to:

1) dane osobowe funkcjonariusza (nazwisko, imię, drugie imię, nazwisko rodowe, imię ojca, datę urodzenia),

2) wskazanie okresów służby na rzecz totalitarnego państwa (w układzie „od-do”, prezentowane w datach dziennych w formacie dd-mm-rrrr, a więc informacja wyłącznie o czasie trwania (długości) służby na rzecz totalitarnego państwa bez wyszczególnienia miejsc i stanowisk pełnienia tej służby),

3) informacja, czy z dokumentów zgromadzonych w archiwach IPN wynika, że funkcjonariusz w tym okresie, bez wiedzy przełożonych, podjął współpracę i czynnie wspierał osoby lub organizacje działające na rzecz niepodległości Państwa Polskiego.

Jak wynika z powyższego brzmienia, w informacji IPN nie wskazuje się w jakich komórkach (jednostkach) była pełniona służba na rzecz totalitarnego państwa. Tak więc dokonanie analitycznego przyporządkowania i podziału na wymieniane w ustawie instytucje oraz formacje, o które prosi Pan Poseł, nie jest możliwe ani przez organ emerytalny (ZER MSWiA), z wniosku którego jest sporządzana informacja IPN (art. 15c ust. 4, art. 22a ust. 4, art. 24a ust. 3 ustawy) i który staje się dysponentem tak opracowanych informacji, ani tym bardziej przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, który – z kolei – nie jest ich ustawowo upoważnionym odbiorcą.

Jednocześnie należy podkreślić, że wobec faktu, iż informacja IPN w myśl art. 13a ust. 5 ustawy jest równoważna z zaświadczeniem o przebiegu służby sporządzanym na podstawie akt osobowych przez właściwe organy służb, organ emerytalny (ZER MSWiA) jest związany treścią informacji o przebiegu służby, sporządzonej przez IPN przy wydawaniu decyzji musi kierować się danymi zawartymi w tej informacji.

Niewątpliwie szczegółowe informacje w przekrojach i w rozbiciu na wskazane w art. 13b ustawy instytucje i formacje, o które wnosi Pan Poseł, są w posiadaniu archiwum IPN, bowiem na podstawie szczegółowej analizy akt, to ten organ kwalifikował dany okres służby jako służbę na rzecz totalitarnego państwa.

Przechodząc do aspektów finansowych, o które zapytuje Pan Poseł, to według danych sporządzonych na podstawie wypłaconych w październiku 2017 roku świadczeń emerytalno-rentowych, spośród skierowanych przez ZER MSWiA do IPN 193 540 zapytań, weryfikacji z tytułu pełnienia służby na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b ustawy, podlegało 38 331 świadczeń. W ogólnej liczbie zweryfikowanych świadczeń, 37 725 świadczeń uległo obniżeniu, 555 świadczeń pozostało w dotychczasowej wysokości, a 51 świadczeń uległo podwyższeniu (m.in. z powodu doliczenia do wysługi emerytalnej dotychczas nieuwzględnionych okresów składkowych lub okresów zatrudnienia lub innej kwalifikacji przez IPN dotychczasowych okresów służby).

Odnosząc się do pytania o realne oszczędności dla budżetu państwa – w ocenie organu emerytalnego – trudno jest je wskazać, zarówno w bieżącym roku, jak i w kolejnych latach. Z danych opracowanych przez ZER MSWiA na podstawie świadczeń wypłaconych w październiku 2017 roku wynika, że łączna kwota wydatków na świadczenia obniżone od dnia 1 października 2017 roku na podstawie decyzji o ponownym ustaleniu wysokości świadczeń emerytalno-rentowych, uległa zmniejszeniu o kwotę około 59 mln 444 tys. zł, w porównaniu z wielkością wydatków na świadczenia wypłacone tym samym osobom we wrześniu 2017 roku, tj. przed ich weryfikacją.

Niemniej należy zauważyć, że ww. miesięczna kwota, o którą zostały zmniejszone świadczenia w październiku, w następnych miesiącach może ulegać zmianie. Przykładowo w listopadzie 2017 roku kwota, o którą zmniejszono świadczenia w wyniku wydania decyzji o ponownym ustaleniu wysokości świadczeń, w porównaniu do kwoty wydatków na te świadczenia sprzed ich weryfikacji (tj. do kwoty z września 2017 roku) wyniosła około 57 mln 928 tys. zł. Spowodowane jest to tym, że w wielu przypadkach osoby, których świadczenie zostało obniżone, decydują się na pobieranie korzystniejszego, innego świadczenia z zaopatrzenia emerytalnego. Dotyczy to w szczególności osób uprawnionych zarówno do własnych świadczeń emerytalno-rentowych, jak i do rent rodzinnych po zmarłych współmałżonkach. Wnioski o zmianę rodzaju wypłacanego świadczenia składają przede wszystkim osoby pobierające dotychczas własną emeryturę lub rentę inwalidzką (obecnie zweryfikowaną), które są również uprawnione do renty rodzinnej po zmarłym małżonku, a obecnie renta rodzinna jest świadczeniem korzystniejszym, gdyż nie podlegała weryfikacji, ponieważ zmarły małżonek nie pełnił służby na rzecz totalitarnego państwa. Podobnie osoby, którym w następstwie ustawy obniżono dotychczas pobierane renty rodzinne, a które są jednocześnie uprawnione do własnych świadczeń – emerytury lub renty inwalidzkiej, niepodlegających weryfikacji, gdyż nie pełniły służby na rzecz totalitarnego państwa – składają wnioski o wznowienie wypłaty uprzednio zawieszonego swojego świadczenia.

Ponadto w wielu przypadkach osoby, których świadczenie zostało obniżone, zawieszają wypłatę świadczenia wypłacanego przez Zakład, a pobierają świadczenie przyznane przez inny organ emerytalny lub rentowy np. Zakład Ubezpieczeń Społecznych lub Wojskowe Biura Emerytalne.

W kontekście zagadnienia dotyczącego wysokości wydatków, które dotychczas poniosło Ministerstwo w związku z wprowadzeniem w życie uchwalonych zmian należy wskazać, że zgodnie z Oceną Skutków Regulacji (OSR) ustawa miała nie powodować zwiększenia kosztów funkcjonowania Ministerstwa. Wszelkie działania, które podjęto w związku z wdrożeniem ustawy były i są finansowane w ramach dostępnego, istniejącego i niepodwyższonego Ministerstwu budżetu. Korespondencja i wnioski, które wpływają od obywateli do MSWiA są opracowywane przez pracowników czterech departamentów, w zależności od meritum i treści wystąpienia. Powyższe zostało osiągnięte w drodze przesunięć organizacyjnych polegających m.in. na oddelegowaniu pracowników do konkretnych zagadnień związanych z ustawą, względnie przez powierzenie czynności w ramach obowiązków służbowych. Podobnie obieg korespondencji nie powoduje zwiększenia wydatków Ministerstwa, bowiem jest wykorzystywany elektroniczny system obiegu dokumentów (eDok) oraz system Elektronicznej Platformy Usług Administracji Publicznej (ePuap), zaś ewentualna korespondencja papierowa pomiędzy Ministerstwem a ZER MSWiA jest prowadzona z wykorzystaniem wymiennej poczty resortowej, która i tak odbywa się standardowo codziennie w ramach przekazywania dokumentów pomiędzy Ministerstwem i jednostką nadzorowaną jaką jest ZER MSWiA.

Z kolei korespondencja z wnioskodawcami przebiega w zależności od oczekiwań respondentów w drodze odpowiedzi e-mailowych, platformy ePuap (o ile posiadają profil zaufany) lub z wykorzystaniem tradycyjnej poczty z wyłonionym w przetargu, jeszcze w 2015 roku, a więc przed wejściem w życie ustawy, operatorem wyznaczonym, świadczącym usługi powszechne jakim jest Poczta Polska S.A., która w całości należy do Skarbu Państwa.

Warto w tym miejscu przypomnieć, że w Ocenie Skutków Regulacji projektu ustawy (str. 4 OSR przy druku sejmowym nr 1061) wykazano jak zmieniona ustawa wpływa na wydatki w ZER MSWiA. Wskazano tam, że koszty związane z koniecznością zakupu materiałów biurowych oraz usług pocztowych będą obciążały budżet ZER MSWiA w ramach posiadanych środków, zaś wydatki jednostki obsługującej organ emerytalny zwiększą się, m.in. w związku z wydaniem i doręczeniem w stosunkowo krótkim czasie około 40 tys. decyzji emerytalno-rentowych, a także wszczęciem w ich następstwie postępowań sądowych.

W związku z tym w OSR do projektu ustawy zapisano, że z rezerwy celowej budżetu państwa na rok 2017 pracownicy ZER MSWiA otrzymają z tytułu wydawania decyzji dodatki zadaniowe, a z tytułu prowadzonych postępowań sądowych jednostka zostanie wzmocniona dodatkowymi 6 etatami. Rozwiązania takie zostały wdrożone. Po podjęciu uchwały przez Radę Ministrów, na wniosek Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, Minister Rozwoju i Finansów zwiększył plan wydatków w ZER MSWiA z rezerwy celowej na rok 2017, czyli źródła wskazanego w OSR, w kwocie 720 000 zł na dodatki zadaniowe oraz na sfinansowanie zwiększenia zatrudnienia o 6 pracowników w kwocie 62 372 zł.

Odpowiadając na pytanie Pana Posła dotyczące liczby odwołań od decyzji obniżających świadczenia emerytalno-rentowe, uprzejmie informuję, że na dzień 28 grudnia 2017 roku, do ZER MSWiA wpłynęło 24 861 odwołań od decyzji organu emerytalnego o ponownym ustaleniu wysokości emerytury, renty inwalidzkiej oraz renty rodzinnej.

W kontekście pozostałych pytań należy wskazać, że dotychczas nie wydano żadnej decyzji administracyjnej orzekającej o wyłączeniu zastosowania art. 15c, art. 22a oraz art. 24a ustawy.

Ponadto zgodnie ze stanowiskiem ZER MSWiA informuję, że udzielenie odpowiedzi na ostatnie pytanie zawarte w niniejszym wystąpieniu nie jest obecnie możliwe, gdyż wymagałoby przeprowadzenia dodatkowego postępowania w celu ustalenia, czy z akt osobowych pracowników Zakładu wynika, że pełnili służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b ustawy.

Z poważaniem

MINISTER

SPRAW WEWNĘTRZNYCH I ADMINISTRACJI

z up. Jarosław Zieliński

Sekretarz Stanu